sự gia tăng thăng giáng (các lệch ngẫu nhiên khỏi giá trị trung bình) về mật độ và vận tốc của vật chất trong môi trường đồng chất ban đầu, dưới tác dụng của lực hấp dẫn. TKBVHD được xem như là nguyên nhân hình thành các Thiên Hà và các cụm Thiên Hà.