hình thái công xã điển hình tồn tại dưới chế độ công xã nguyên thuỷ. Đặc điểm nổi bật là các thành viên công xã đều gắn bó với nhau bằng quan hệ huyết thống. Theo nhiều nhà khoa học, trong xã hội loài người, lúc đầu tồn tại CXTT mẫu quyền, về sau là CXTT phụ quyền. Sự phát triển của lực lượng sản xuất dẫn đến sự phân hoá giàu nghèo, phân hoá xã hội và xuất hiện tư hữu. Quan hệ huyết thống bị phá vỡ. Thay thế cho CXTT là công xã láng giềng (x. Công xã nông thôn).