TỪ ĐIỂN SONG NGỮ, SONG NGỮ HÓA ANH - VIỆT, VIỆT - ANH: KHÁI NIỆM, CẤU TRÚC VĨ MÔ VÀ CẤU TRÚC VI MÔ

2. Một số vấn đề về từ điển song ngữ,

song ngữ hóa Anh - Việt, Việt - Anh

2.1. Khái niệm từ điển song ngữ, song

ngữ hóa Anh - Việt, Việt - Anh.

Từ điển song ngữ là "một từ điển ngữ ngôn

(ngôn ngữ), thực hiện sự đối dịch trong các

mục từ, đối dịch giữa hai ngôn ngữ, ngôn ngữ

* ThS - Viện Từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam; Email: thuhao78@gmail.com

TỪ ĐIỂN HỌC & BÁCH KHOA THƯ, SỐ 6 (74), 11-2021                                                           49

của cấu trúc vĩ mô của từ điển và ngôn ngữ của cấu trúc vi mô của từ điển" [15].

Nói cách khác, từ điển song ngữ là "một

loại từ điển ngôn ngữ, giải thích những đơn vị từ ngữ của một ngôn ngữ không phải bằng lời

của chính ngôn ngữ các mục từ, mà bằng

cách cho một hoặc một số từ tương đương lấy trong ngôn ngữ thứ hai, nghĩa là bằng cách

đối dịch" [15].

Do vậy chúng ta hiểu từ điển song ngữ, song

ngữ hóa Anh - Việt và Việt - Anh như sau:

a. Từ điển song ngữ Anh - Việt (đối dịch) là

từ điển ngôn ngữ, giải thích những đơn vị từ ngữ của tiếng Anh bằng một hoặc một số từ

tương đương trong tiếng Việt. Chúng ta có thể

thấy từ điển loại này có ngôn ngữ nguồn là tiếng

Anh và ngôn ngữ đích là tiếng Việt. Có thể kể ra

một số từ điển song ngữ Anh - Việt thuộc loại

này như: Từ điển Anh - Việt của Khang Việt

(2018) [19], Từ điển Anh - Việt (English - Vietnamese dictionary của Ban biên soạn

chuyên từ điển New words Ngọc - Xuân,

Quỳnh (2006) [2], Từ điển Anh - Việt dùng cho

học sinh, sinh viên của Nguyễn Văn Phòng và

Nguyễn Như Ý (2012) [8] hay Từ điển Anh - Việt (English - Vietnamese Dictionary của Lê

Khả Kế và một nhóm giáo viên (2009) [6].

b. Từ điển song ngữ Việt - Anh (đối dịch) là

từ điển ngôn ngữ giải thích những đơn vị từ ngữ

của tiếng Việt bằng một hoặc một số từ tương đương trong tiếng Anh. Từ điển loại này có

ngôn ngữ nguồn là tiếng Việt và ngôn ngữ đích

là tiếng Anh. Có thể kể đến một số cuốn từ điển

loại này như: Từ điển Việt - Anh (Vietnamese

English dictionary) của Nguyễn Bá, Lê Phong (2021)[1], Từ điển Việt - Anh (Vietnamese

English Dictionary) của Hoàng Vũ Luân của

Nguyễn Thùy An Vân [7], Từ điển Việt - Anh

thông dụng (Vietnamese English dictionary của

Nguyễn Trọng Báu, Bùi Phụng) (2018) [4].

c. Từ điển song ngữ hóa Anh - Anh - Việt:

Từ điển loại này cũng có ngôn ngữ nguồn là

tiếng Anh và ngôn ngữ đích là tiếng Việt. Tuy nhiên, từ điển này khác với từ điển song ngữ

Anh - Việt (đối dịch) đã được nhắc đến ở phần

a. Từ điển loại này không phải là song ngữ (đối dịch) hoàn toàn và cũng không phải là từ điển

đơn ngữ tường giải vì các từ điển loại này giải

thích những đơn vị từ ngữ của tiếng Anh bằng chính tiếng Anh sau đó lại giải thích bằng một

hoặc một số từ tương đương trong tiếng Việt.

Từ điển loại này chính là sự kết hợp giữa từ điển đơn ngữ tường giải và từ điển song ngữ

(đối dịch). Một số học giả gọi các từ điển loại

này là bán song ngữ (semi-bilingual), đơn - song ngữ (mono-billingual), từ điển lai (hybrid

dictionary) hoặc từ điển song ngữ hóa

(bilingualized dictionary) [13]. Trong bài nghiên cứu này chúng tôi gọi chúng là từ điển

song ngữ hóa theo cách gọi mà học giả Hồ Hải

Thụy đã đưa ra trong [13]. Có thể kể đến một số quyển từ điển loại này như: Từ điển Anh -

Việt (Oxford Advanced Learner's Dictionary

với phần dịch tiếng Việt) do Đinh Điền (dịch thuật) (2015) [5], Từ điển Anh - Việt (English -

Vietnamese Dictionary 305.000 từ của Nguyễn

Quang, Minh Trí (2019) [7], hay cuốn Từ điển Anh - Anh - Việt (English - English -

Vietnamese Dictionary 150.000 từ) của Nguyễn

Hoàng Sơn [11].

Theo khảo sát của chúng tôi hiện nay ở Việt

Nam, từ điển song ngữ, song ngữ hóa Anh -

Việt, Việt - Anh có 3 loại chính là: Từ điển song

ngữ Anh - Việt, từ điển song ngữ Việt - Anh và

từ điển song ngữ hóa Anh - Việt.

2.2. Cấu trúc vĩ mô

Cấu trúc vĩ mô của một cuốn từ điển song

ngữ chính là cấu trúc bảng mục từ của nó. Khi

thu thập bảng mục từ của một cuốn từ điển

song ngữ, thông thường các nhà biên soạn từ điển sẽ phải căn cứ vào một hoặc một số cuốn

từ điển đơn ngữ tường giải của ngôn ngữ nguồn

cùng dung lượng và sử dụng cấu trúc bảng mục

50

từ của nó. Chẳng hạn như cuốn Từ điển Anh - Việt của Lê Khả Kế và một nhóm giáo viên

(2009) [6], các tác giả đã căn cứ vào bảng từ

của từ điển Oxford để biên soạn. Tuy nhiên, các

tác giả đã không sao chép bảng từ một cách cơ

học mà họ đã tham khảo thêm từ điển phổ

thông Anh - Hoa và loại bỏ đi những từ xưa cũ

mà người Anh đã không sử dụng trong 20 năm qua để phù hợp với thực tế sử dụng tiếng Anh

hiện đại [6]. Trong cuốn Từ điển Anh - Việt

(English - Vietnamese Dictionary 305 từ) của

Nguyễn Quang Minh Trí (2019) [9] cũng vậy.

Các tác giả đã xây dựng bảng mục từ dựa trên bảng mục từ của cuốn từ điển The Oxford

Dictionary và Collins English Dictionary [9].

Như vậy, thông thường một cuốn từ điển

song ngữ sẽ có cấu trúc bảng từ giống như cấu

trúc bảng từ của một từ điển đơn ngữ tường giải của ngôn ngữ nguồn (là tiếng Anh trong trường

hợp từ điển Anh - Việt và là tiếng Việt trong

trường hợp từ điển Việt - Anh). Nhìn chung,

các đơn vị ngôn ngữ được thu thập trong cấu

trúc bảng từ sẽ bao gồm cả thực từ và hư từ, các từ thuật ngữ khoa học, các tổ hợp từ cố định,

thành ngữ, tục ngữ, các từ của ngôn ngữ nguồn

chỉ những sự vật hoặc khái niệm rất quen thuộc

với cộng đồng ngôn ngữ nói ngôn ngữ đích. Cụ

thể là trong các từ điển Anh - Việt, bảng mục từ

sẽ được bổ sung các từ tương ứng với những từ

như: chùa, đình, đền, cơ sở y tế, ủy ban nhân dân,... của tiếng Việt.

Các mục từ trong từ điển song ngữ cũng

được sắp xếp theo trật tự của bảng chữ cái

của ngôn ngữ nguồn. Chẳng hạn, từ điển Anh

- Việt, các mục từ sẽ được sắp xếp theo trật tự của bảng chữ cái tiếng Anh và từ điển Việt -

Anh, các mục từ sẽ được sắp xếp theo trật tự

của bảng chữ cái tiếng Việt.

2.3. Cấu trúc vi mô

Cấu trúc vi mô của từ điển chính là cấu

trúc mục từ của từ điển hay nói cách khác đó

là cấu trúc các thông tin được trình bày một

NHỮNG VẤN ĐỀ TỪ ĐIỂN HỌC

cách có hệ thống trong mỗi một mục từ của từ điển. Cách hiểu của chúng tôi được dùng

theo cách hiểu của tác giả Nguyễn Ngọc

Trâm: "Cấu trúc vi mô là cấu trúc toàn bộ

những thông tin được trình bày một cách có

hệ thống trong mỗi mục từ; có thể gọi là cấu

trúc mục từ". [14].

Chúng tôi đã khảo sát một số cuốn từ điển

song ngữ, song ngữ hóa Anh - Việt, Việt - Anh

và nhận thấy các cuốn từ điển này có cấu trúc

mục từ bao gồm các thông tin sau:

a. Thông tin chính tả

Thông tin này giúp người đọc nhận diện các

biến thể chính tả. Chẳng hạn nhìn vào từ đầu mục facia của mục từ facia trong Từ điển Anh -

Việt Oxford (Oxford advanced learner's

dictionary) của Viện Ngôn ngữ học thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc

gia (1993) [17], chúng ta biết được cách viết

của từ facia và đồng thời cũng biết được một

cách viết khác cũng được chấp nhận của từ này

là fascia "Facia (cũng fascia) (¼)" hoặc nhìn

vào mục từ centre ta cũng biết được cách viết

của từ centre này và một biến thể chính tả khác của tiếng Anh Mỹ cũng được chấp nhận đó là

center "centre (US center) (¼))".

b. Thông tin về ngữ âm

Thông tin về ngữ âm của từ thường được

thể hiện bằng phiên âm quốc tế đặt trong các

dấu gạch sọc // hoặc ngoặc vuông [ ]. Ví dụ:

approbation /,æprǝ'beiʃ(ǝ) dt. sự tán thành,

sự đồng ý (Từ điển Anh - Việt của Nguyễn

Quang, Minh Trí [9] hay workshop ['wǝ:kʃɒp] xưởng, phòng sinh hoạt (Từ điển Anh - Việt

dùng cho học sinh của Đặng Hà Vân [16].

Thông tin về ngữ âm giúp chúng ta nhận diện

các biến thể ngữ âm trong văn bản. Chẳng hạn,

một từ có nhiều cách phát âm khác nhau.

Nguyên nhân là do trong quá trình phát

triển của ngôn ngữ, từ đó có hơn một cách phát âm được chấp nhận hoặc do các địa

phương có các cách phát âm khác nhau

TỪ ĐIỂN HỌC & BÁCH KHOA THƯ, SỐ 6 (74), 11-2021                                                           51

(biến âm địa phương). Ví dụ tiếng Anh - Anh và tiếng Anh - Mỹ có cách phát âm

khác nhau như từ awhile có cách phát âm

Anh - Anh khác với cách phát âm Anh -

Mỹ. awhile /ǝ'wail; US ǝ'hwail/ (¼) (Từ

đ iển An h - Việt O xfo r d , O xfo r d a d va n ced

learner's dictionary của Viện Ngôn ngữ

học thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn Quốc gia [17].

Thông tin về ngữ âm được trình bày trong

các từ điển song ngữ hoặc song ngữ hóa Anh - Việt, tuy nhiên trong các từ điển song ngữ

Việt - Anh mà chúng tôi khảo sát thì lại

không có thông tin này. Điều này gây khó

khăn cho người nước ngoài học tiếng Việt.

Nếu có thể, trong tương lai khi biên soạn từ

điển song ngữ Việt - Anh, chúng ta nên bổ

sung thêm phiên âm quốc tế của từ đầu mục vào cấu trúc mục từ của từ điển.

c. Thông tin về ngữ pháp

Thông tin về ngữ pháp có thể bao gồm các

thông tin như sau:

- Thông tin về từ loại: Hầu hết trong các

mục từ của từ điển song ngữ, song ngữ hóa Anh - Việt, thông tin về từ loại thường được

bố trí sau thông tin về cách phát âm, được

đánh dấu bằng chữ ký hiệu viết tắt của thuật

ngữ tiếng Anh chỉ các từ loại khác nhau như

dùng n để chỉ đó là một danh từ (noun) hay v để chỉ đó là một động từ, adj để chỉ đó là một

tính từ (adjective),... Ví dụ: Acorn ['eikɔ:n] n

hạt của cây sồi, beware [bi'weǝ] v cẩn thận,

chú ý, đề phòng. Beyond [bi'jɒnd] prep 1. ở

bên kia (¼) (Từ điển Anh - Việt (The Oxford

modern English dictionary) của Khang Việt

(2018)) [19] . Ở một số quyển từ điển, thông tin về từ loại được chú bằng ký hiệu viết tắt

trong tiếng Việt. Ví dụ: almanac /'ɔ:lmǝ,næk/

dt. niên lịch, niên giám, almost /'ɔ:lmǝʊst/ pht.

hầu (như), gần (như), suýt nữa hay zoological /

zǝʊǝ'lɒʤik(ǝ)l/ tt. động vật học (Từ điển Anh - Việt (English - Vietnamese dictionary) của Việt

Fame (2020)) [18]. Các thông tin về từ loại chúng tôi thấy trong hầu hết các cuốn từ điển

song ngữ Anh - Việt hoặc bán song ngữ Anh -

Việt. Rất ít cuốn từ điển song ngữ Việt - Anh

có thông tin về từ loại, tuy nhiên, không phải là

không có vì trong cuốn từ điển song ngữ Việt -

Anh của Nguyễn Trọng Báu và Bùi Phụng

(2018) [4] cũng có loại thông tin này. Ví dụ: ảo tưởng dt. illusion, ao ước đgt wish, long for,

look forward to, ảo não tt. Melancholic,

sorrowful.

- Các thông tin về danh từ, động từ, tính từ

bất quy tắc: Các thông tin này thường thấy trong các từ điển song ngữ, và song ngữ hóa

Anh - Việt. Ví dụ: axis ['æksis] n (pl. axes).

(...), booby ['bu:bi] n (pl. -bies) (...) (Từ điển

Anh - Việt (The Oxford modern English

dictionary) của Khang Việt (2018)) [19], tawdry ['tɔ:dri] adj. (-ier, - iest) (quần áo¼)

lòe loẹt, hào nhoáng, rẻ tiền (=gaudy). Ví dụ:

taxman ['tæksmæn] n (pl. =men) 1. Nhân viên

thu thuế, 2. The taxman: cơ quan thu thuế, sở

thuế vụ . (Từ điển Anh - Việt (English- Vietnamese Dictionary) của ban biên soạn

chuyên từ điển New Words Ngọc - Xuân -

Quỳnh (2006) [2].

- Thông tin về khả năng kết hợp của từ:

Nhìn vào mục từ ta có thể biết được khả năng kết hợp của từ đầu mục với các từ khác khi hoạt

động trong câu. Ví dụ: mục từ discuss cho ta

biết từ discuss có thể kết hợp với một danh từ

chỉ sự vật, hiện tượng (sth), giới từ with và sau

nó là một danh từ, đại từ chỉ người (sb) như: discuss /di'skʌs/ v. [Tn, Tn,pr, Tw, Tg, Tsg] ̰

sth (with sb) nói hoặc viết về cái gì; thảo luận;

tranh luận (¼) (Từ điển Anh - Việt Oxford,

Oxford advanced learner's dictionary của Viện

Ngôn ngữ học thuộc Trung tâm Khoa học xã

hội và Nhân văn Quốc gia (1993)) [17].

d. Thông tin về phong cách sử dụng

Trong một số từ điển song ngữ và song ngữ

hóa Anh - Việt, Việt - Anh, các nhà biên soạn

52

cũng sử dụng các nhãn chú về phong cách sử dụng từ. Ví dụ: ngôn ngữ thông tục (colloquial,

informal), trang trọng (formal),... jittery

[ʤitǝri] adj. (informal) (Từ điển Anh - Việt

(English - Vietnamese Dictionary) của The

windy, Lâm Quang Đông và tập thể khoa Anh,

trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia

Hà Nội (2018)) [12], hay gyp [ʤip] n. Người hầu ở trường trung học. (Cambridge an

Durham). gyp [ʤip] v. 1. (Thtuc) Rầy la, phạt

rất nghiêm khắc. 2. Làm cho người nào nhức

nhối... (Từ điển Anh - Việt của Ban biên soạn

chuyên từ điển New Words Ngọc - Xuân - Quỳnh (2006) [2], boogie ['bu:gi] v. Informal,

nhảy điệu nhạc bugi ugi (boogie woogie) [từ

điển Anh - Việt Oxford, Oxford advanced

learner's dictionary của Viện Ngôn ngữ học

thuộc Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn

quốc gia biên soạn (1993) [17].

e. Thông tin về phạm vi sử dụng

Các từ điển song ngữ, song ngữ hóa Anh -

Việt, Việt - Anh chúng tôi khảo sát cũng cung

cấp thông tin về phạm vi sử dụng của từ ví dụ

như: (techn) từ sử dụng trong lĩnh vực kỹ thuật,

(sử): Từ dùng trong lĩnh vực sử học, (đph): từ

địa phương,... chase 2 [tʃeis] (v) (techn) to cut

pattern or designs on metal: khắc hoặc chạm nổi.

(Từ điển Anh - Việt của Ban biên tạp từ điển Newera (2020)) [3] hoặc : á khanh (sử) Second-

ranking dignitary, ăn xài (đph) Squander one's

money, bội chung (toán) Common multiple, bội

phát (ktế) over-issue. (Từ điển Anh - Việt

(Vietnamese - English Dictionary) của Nguyễn Bá, Lê Phong (2021)) [1].

f. Thông tin về nghĩa

Trong các từ điển song ngữ Anh - Việt,

các từ đầu mục tiếng Anh sẽ được định nghĩa

bằng một hoặc một số từ tương đương trong

tiếng Việt. Ví dụ: afterthought ['ɑ:ftɔqɔ:t] n 1.

Sự suy nghĩ sau khi hành động. 2. Cách giải

quyết đến sau. (¼). [Từ điển Anh - Việt (The Oxford modern English dictionary) của Khang

NHỮNG VẤN ĐỀ TỪ ĐIỂN HỌC

Việt (2018) [19], abate / ǝ'beit/ đt. 1. làm dịu đi, làm yếu đi, làm giảm bớt. 2. hạ, bớt (giá). 3.

làm nhụt chí. 4. làm cùn. 5. chấm dứt; thanh

toán. 6. hủy bỏ, thủ tiêu. (Việt Fame, Từ điển

Anh - Việt (English - Vietnamese Dictionary

của Việt Fame (2020)) [18].

Ngược lại, trong các từ điển song ngữ Việt -

Anh, các từ đầu mục tiếng Việt sẽ được định nghĩa bằng một hoặc một số từ tương đương

trong tiếng Anh. Ví dụ: bội ước To break one's

pledge. bôn ba 1. To scurry (qua nhiều chặng đường vất vả). 2. To tramp about through thick

and thin, bôn sê vích 1. Bolshevik. 2.

Genuinely Marxist-Leninist. (Từ điển Việt -

Anh (Vietnamese - English Dictionary của

Nguyễn Bá, Lê Phong (2021)) [1], áo khoác

overcoat, áo lặn diviiing-suit, diving-dress. (Từ

điển Việt - Anh (Vietnamese - English Dictionary) của Hoàng Vũ Luân, Nguyễn Thùy

An Vân (2019)) [7].

Các từ điển song ngữ hóa Anh - Việt, các

từ đầu mục tiếng Anh sẽ được giải thích bằng

lời định nghĩa tiếng Anh và sau đó là bằng cả

các từ hoặc một số từ tương đương trong tiếng

Việt. Ví dụ: abortus n An aborted fetus. Thai

hư: thai bị sẩy ra. Aseptic \ei'septik\ adj free or

freed from disease-causing germs vô trùng, khử

trùng. (Từ điển Anh - Anh - Việt (English - English - Vietnamsese Dictionary 150.000 từ

của Nguyễn Hoàng Sơn (2020)) [11], 1. jog

[ʤɒg] verb (jogging; jogged) [I] to run slowly,

especially as a form of exercise = đi bộ thể dục.

2. jog [ʤɒg] noun [sing] 1. a slow run as a form of exercise = chạy đều bước và thong thả;

chạy bộ (...) 2. A slight push or knock = cú

đụng nhẹ, cú đẩy nhẹ. (Từ điển Anh - Việt

(English - Vietnamese Dictionary) của The

windy, Lâm Quang Đông và tập thể khoa Anh,

Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia

Hà Nội (2018)) [12].

g. Thông tin về ví dụ

Để giúp cho người đọc hình dung rõ hơn

TỪ ĐIỂN HỌC & BÁCH KHOA THƯ, SỐ 6 (74), 11-2021                                                           53

cách sử dụng từ đầu mục trong câu, các từ điển song ngữ, song ngữ hóa Anh - Việt, Việt - Anh

đưa ra ví dụ minh họa. Thông thường, các ví dụ

minh họa là một cụm từ hoặc một câu ngắn có

sử dụng từ đầu mục. Sau các ví dụ thường có

phần dịch nghĩa sang tiếng Anh hoặc tiếng Việt,

tùy từng từ điển cụ thể. Ví dụ: wor.ship.per

(NAmE also wor.ship.per /'we:ʃipǝ(r)/; NAmE /'we:rʃ-/ noun a person who worships

God or a god· người thờ cúng/ tôn thờ (chúa,

thánh thần): regular workshippers at ST

Andrew's Church ⋄ (Figurative) Sun

worshippers lying on the beach. (Từ điển Anh - Việt (Oxford Advanced Learner's Dictionary

với phần dịch tiếng Việt) của Đinh Điền (dịch

thuật) (2015) [5], yếu sức Poor health; weak. •

yếu tố quyết định = A decisive factor, yểu Short

life, premature. • Chết yểu = To die

prematurely. Yếu weak, feeble, delicate • Người

yếu = A weak person. (Từ điển Việt - Anh (Vietnamese - English Dictionary) của Nguyễn

Bá, Lê Phong (2021)) [1].

h. Thông tin về từ đồng nghĩa, trái nghĩa,

từ phái sinh,...

Một số từ điển song ngữ và song ngữ hóa

đưa các thông tin về từ đồng nghĩa, trái nghĩa,

từ phái sinh của từ đầu mục,... Ví dụ: jobless

['ʤɒblǝs] adj 1 (usually used about large

mumbers of people) without paid work = (nói

về số đông người) thất nghiệp ⋄SYN unemployment, zoology [zǝʊ'ɒlǝʤ] NAmE

[zǝʊ'ɒ:lǝʤ] noun [C] the scinetific study of

animals = động vật học ⋄ Xem botany và

biology ⋄ zoological [zǝʊǝ'lɒʤikl] adj ⋄

zoologist [zǝʊ'ɒlǝʤist] noun (C). (Từ điển Anh - Việt (English - Vietnamese Dictionary)

của The windy, Lâm Quang Đông và tập thể

khoa Anh, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại

học Quốc gia Hà Nội (2018)) [12], objective

\ǝb'ʤektiv\ adj 1 of or relating to an object or

end thuộc đối tượng 2 existing out-side and

independent of the mind khách quan 3 of, relating to, or constituting a grammatical case

marking typically the object of a verb or preposition thuộc tân ngữ objectively adv

objectiveness n objectivity n tính khách

quan. (Từ điển Anh - Anh - Việt (English -

English - Vietnamsese Dictionary 150.000 từ

của Nguyễn Hoàng Sơn (2020)) [11].

i. Thông tin về thành ngữ, tục ngữ

Thông thường là trích dẫn các thành ngữ tục

ngữ có chứa từ đầu mục được định nghĩa và

dịch nghĩa tương đương trong ngôn ngữ đích.

Ví dụ: 1.jog [ʤɒg] verb (jogging; jogged) [I] to

run slowly, especially as a form of exercise = đi

bộ thể dục, IDM jog sb's memory: to say or do sth that makes sb remember sth = giúp ai nhớ

lại chuyện gì. •I've got a photograph that will

jog your memory = tôi có một bức ảnh sẽ giúp

anh nhớ lại. (Từ điển Anh - Việt (English

Vietnamese Dictionary) của The windy, Lâm

Quang Đông và tập thể khoa Anh, Trường Đại

học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (2018)) [12], condition (¼) IDM: on no

condition (US also under no condition)

(formal) not in any situation; never. Không bao

giờ. You must on no condition tell them what

happended ® more at MINT n (Từ điển Anh - Việt (Oxford Advanced Learner's Dictionary

với phần dịch tiếng Việt) của Đinh Điền (dịch

thuật) (2015) [5].

3. Kết luận

Trên đây, bài viết đã đưa ra một cái nhìn

khái quát về các loại từ điển song ngữ và

song ngữ hóa Anh - Việt, Việt - Anh như: các khái niệm về từ điển song ngữ, từ điển song

ngữ Anh - Việt, từ điển song ngữ Việt - Anh,

từ điển song ngữ hóa Anh - Việt. Bên cạnh

đó, cũng nêu ra một số đặc điểm về cấu trúc

vĩ mô (cấu trúc bảng từ) và cấu trúc vi mô (cấu trúc mục từ) của các loại từ điển này.

Trong cấu trúc vi mô của mục từ là các thông

tin có thể có trong các mục từ. Tuy nhiên,

không phải từ điển nào cũng giống nhau và

trình bày tất cả các thông tin như đã nêu ở

54

trên. Tùy từng đối tượng độc giả được hướng tới, và mục tiêu biên soạn cụ thể mà các nhà

biên soạn sẽ quyết định đưa thông tin nào vào

từ điển. Không phải cứ cuốn từ điển nào càng

có nhiều thông tin thì cuốn từ điển đó càng có

chất lượng cao và hữu ích với độc giả.

Cuốn từ điển tốt nhất là cuốn từ điển phù

hợp với nhu cầu sử dụng của độc giả. Độc giả cần phải có sự lựa chọn thông minh. Cụ

thể một cuốn từ điển Anh - Việt có cấu trúc

vĩ mô và vi mô đồ sộ, có một lượng thông

tin rất lớn không phù hợp với một học sinh

phổ thông hoặc người mới bắt đầu học tiếng Anh nhưng lại rất hữu ích đối với

sinh viên đại học chuyên ngành tiếng Anh,

các chuyên gia nghiên cứu ngôn ngữ hoặc

các nhà biên, phiên dịch; ngược lại một

cuốn tử điển Anh - Việt bỏ túi, nhỏ gọn

với cấu trúc bảng từ giới hạn ở những từ

phổ biến nhất dùng cho giao tiếp hàng ngày và cấu trúc mục từ đơn giản có vẻ như quá

ít thông tin đối với một người sử dụng

tiếng Anh ở trình độ từ trung cấp trở lên

nhưng lại hoàn toàn phù hợp với những

người mới bắt đầu học tiếng Anh.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] Nguyễn Bá, Lê Phong, Từ điển Việt - Anh

(Vietnamese - English Dictionary), Nxb. Hồng Đức, Hà Nội, 2021.

[2] Ban biên soạn chuyên từ điển New Words

Ngọc - Xuân - Quỳnh, Từ điển (English -

Vietnamese Dictionary), Nxb. Từ điển bách khoa,

Hà Nội, 2006.

[3] Ban biên tập từ điển Newera, Từ điển Anh -

Việt, Nxb. Hồng Đức, Hà Nội, 2020.

[4] Nguyễn Trọng Báu, Bùi Phụng, Từ điển Việt -

NHỮNG VẤN ĐỀ TỪ ĐIỂN HỌC

[6] Lê Khả Kế và một nhóm giáo viên, Từ điển (English - Vietnamese dictionary), Nxb. Văn hóa

Sài Gòn, Tp. Hồ Chí Minh, 2009.

[7] Hoàng Vũ Luân, Nguyễn Thùy An Vân, Từ

điển Việt - Anh (Vietnamese English Dictionary), Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 2019.

[8] Nguyễn Văn Phòng, Nguyễn Như Ý, Từ điển

Anh Việt dùng cho học sinh, sinh viên, tái bản lần thứ nhất, Nxb. Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2012.

[9] Nguyễn Quang, Minh Trí, Từ điển - Anh Việt

(English - Vietnamese dictionary 305.000 từ), Nxb. Thanh niên, Hà Nội, 2019.

[10] Nguyễn Quang, Minh Trí, Từ điển Anh -

Việt, Nxb. Thanh Niên, Hà Nội, 2020.

[11] Nguyễn Hoàng Sơn, Từ điển Anh - Việt

(English - Vietnamsese Dictionary 150.000 từ), Nxb. Hồng Đức, Hà Nội, 2020.

[12] The windy, Lâm Quang Đông và tập thể

Khoa Tiếng Anh, Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Quốc gia Hà Nội (tu chỉnh và hiệu đính), Từ điển Anh - Việt (English - Vietnamese Dictionary), tái bản lần thứ nhất, Nxb. Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2018.

[13] Hồ Hải Thụy, Một số suy nghĩ nhân đọc một

cuốn từ điển song ngữ hóa, Từ điển học và Bách khoa thư, số 1, 2011.

[14] Nguyễn Ngọc Trâm, Một vài nhận xét về cấu

trúc vĩ mô của Từ điển giải thích tiếng Việt, trong tập "Những vấn đề Từ điển học" (bản thảo), 1995.

[15] Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn

Quốc gia, Viện Ngôn ngữ học, Một số vấn đề về từ điển học, Nxb. Khoa học xã hội, Hà Nội, 1997.

[16] Đặng Hà Vân, Từ điển Anh - Việt dùng cho

học sinh, Nxb. Lao động - Xã hội, Hà Nội, 2019.

[17] Viện Ngôn ngữ học thuộc Trung tâm Khoa

học xã hội và Nhân văn Quốc gia, Từ điển Anh - Việt - Oxford, Oxford advanced learner's dictionary, Nxb. Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Đại học Oxford, 1993.

[18] Việt Fame (biên soạn), Hội Ngôn ngữ học

Thành phố Hồ Chí Minh (hiệu đính), Từ điển Anh